چشم درد یکی از علائم بسیاری از بیماری ها و عارضه های مختلف است که بعضی از این بیماری ها نسبتا بی خطر هستند و در خانه با انجام راهکارهای خانگی مناسب برطرف خواهند شد. از طرف دیگر، برخی از بیماری ها خطرناک و جدی بوده و به مراقبت های پزشکی و درمانی نیاز دارند.
در این مقاله از سایت پزشک لاین به تمام اطلاعاتی که در رابطه با درد چشم و راهکارهای درمانی موجود نیاز دارید، اشاره کرده ایم. علاوه بر این، در این مقاله اطلاعات کافی برای تشخیص، شناسایی و پیشگیری از بروز درد، زمان مراجعه به پزشک یا بخش اورژانس را در اختیارتان قرار می دهیم. اگر میخواهید همین الان با یک پزشک متخصص چشم صحبت کنید، به بخش مشاوره پزشکی پزشک لاین، مراجعه کنید.
علت چشم درد
در قسمت زیر، یک فهرستی کامل و جامع از تمام عوامل احتمالی درد چشم تهیه کرده ایم.
خشک شدن چشم ها
زمانی که چشم ها سالم باشند، در آن ها اشک تولید می شود که این اشک به مرطوب کردن چشم کمک می کند. از دیگر وظایف اشک، از بین بردن آلودگی و دیگر مواد آزار دهنده عنوان شده است. در صورتی که اشک به مقدار کافی در چشم تولید نشود، چشم ها خشک شده و می خارند و در برابر ابتلا به عفونت بی دفاع می شوند.
علائم دیگر
یک سری از علائم احتمالی ناشی از خشک شدن چشم ها عبارت اند از:
- قرمز شدن و درد چشم ها؛
- خارش؛
- احساس وجود شب مانند خرده سنگ در چشم؛
- آبریزش مداوم چشم ها؛
- تیره شدن دید؛
- حساس شدن نسبت به نور.
راهکار درمانی خشک شدن چشم
معمولا خشک شدن چشم ها مسئله نگران کننده ای نیست و تنها با استفاده از اشک های مصنوعی می توان علائم ناشی از این مشکل را کنترل کرد.
با وجود این، باید به این نکته نیز اشاره کنیم که یک سری از شرایط و داروهای پزشکی باعث خشک شدن مزمن چشم ها می شوند؛ در این صورت، حتما باید علائم تان را با پزشک در میان بگذارید.
آلرژی
آلرژی چشم، یا ocular allergy، نوعی عکس العمل همراه با آلرژی نسبت به یک شیء است که با چشم ها در تماس قرار می گیرد. این چنین آلرژی ها معمولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می دهند.
بالقوه ترین مواد آلرژی زا که چشم را تحریک می کنند، شامل موارد زیر می شود:
- آلودگی هوا؛
- هاگ قارچی؛
- هیره؛
- شوره سر؛
- مواد اولیه موجود در محصولات مراقبت از پوست و لوازم آرایشی دیگر.
علائم دیگر
علائم شایع ناشی از آلرژی چشم عبارت اند از:
- قرمز و ملتهب شدن پلک ها؛
- خارش یا احساس وجود شن در چشم ها؛
- آبریزش از چشم ها؛
- حساسیت نسبت به نور.
راهکار درمانی آلرژی چشم
راهکاری که برای درمان این عارضه وجود دارد، تشخیص و شناسایی ماده آلرژی زا و سپس تماس نداشتن با ماده ای است که بروز آلرژی چشم را تحریک می کند.
افرادی که این مشکل را دارند، معمولا بعد از مصرف داروهای بدون نسخه آنتی هیستامین و قطره های چشم دردشان تسکین می یابد. اما در صورتی که علائم شدید بودند یا مدت زمان زیادی باقی ماندند، پزشک قطره های کورتیکو استروئیدی چشم یا ایمن درمانی را برای سرکوب عکس العمل های آلرژی را توصیه می کند.
بیماری التهاب ملتحمه
بیماری التهاب ملتحمه یک واژه پزشکی است که برای گروهی از شرایط که باعث التهاب، قرمز شدن و متورم شدن ملتحمه می شوند، اطلاق می شود. ملتحمه یک بافت روشن نازک است که قسمت سفید رنگ چشم را پوشش می دهد.
ابتلا به بیماری التهاب ملتحمه اغلب باعث قرمز رنگ یا صورتی رنگ شدن قسمت سفیده چشم می شود. از این رو، بسیاری از افراد به بیماری التهاب ملحتمه، «چشم صورتی» نیز می گویند.
ویروس ها، باکتری ها و مواد آلرژی ها در بیشتر عوامل ناشی از التهاب ملحتمه نقش دارند. علاوه بر این، تماس داشتن با مواد آزار دهنده، از قبیل موارد زیر، هم می تواند این بیماری را بدتر کند:
- مواد شیمیایی؛
- آلودگی هوا؛
- قارچ ها؛
- انگل ها و موجودات آمیبی؛
- وجود شیء خارجی در چشم؛
- قرار دادن لنز در چشم.
علائم دیگر
از علائم دیگری که در بروز بیماری التهاب ملتحمه نقش دارند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش، سوزش یا آزار چشم؛
- احساس وجود یک شیء خارجی در چشم؛
- متورم شدن پلک ها؛
- زیاد شدن میزان تولید اشک؛
- ترشح از چشم ها؛
- سفت شدن پلک ها یا مژه ها، خصوصا صبح ها؛
- احساس ناراحتی در مواقع استفاده از لنزها.
راهکار درمانی بیماری التهاب ملتحمه
راهکارهایی که برای درمان این عارضه وجود دارد به عامل به وجود آورنده آن بستگی دارد. این عوامل در بروز بیماری التهاب ملتحمه نقش دارند:
ملتحمه ویروسی {VC}: اغلب این نوع بیماری خفیف است و در عرض 7 تا 14 روز بدون نیاز به درمان های پزشکی برطرف می شود. پزشک برای درمان عفونت های شدید ویروسی داروهای ضد ویروسی را تجویز می کند.
ملتحمه باکتریایی {BC}: چنانچه ملتحمه باکتریایی خفیف باشد، در عرض 2 تا 5 بدون نیاز به دارو از بین می رود. با وجود این، پزشک برای درمان عفونت های شدید باکتریایی داروهای آنتی بیوتیک را تجویز می کند.
ملتحمه آلرژیک {AC}: راهکاری که برای درمان این نوع ملتحمه وجود دارد، تشخیص و شناسایی ماده آلرژی زایی است که بروز این عارضه را تحریک می کند. راه پیشگیری این عارضه تماس نداشتن با این ماده آلرژی زاست. راهکارهای دیگری که برای درمان ملتحمه الرژیک وجود دارد شامل استفاده از داروهای آنتی هیستامین موضعی و قطره های چشمی می شود.
بیماری بلفاریت
بلفاریت یک اصطلاح پزشکی است که به التهاب پلک ها گفته می شود. در نتیجه ابتلا به عفونت های باکتریایی یا یک بیماری پوستی، مانند شوره سر یا آکنه روزاسه، فرد به بیماری بلفاریت مبتلا می شود.
علائم دیگر
علائم ناشی از بلفاریت به این صورت هستند:
- قرمز شدن و التهاب و خارش پلک ها؛
- پوسته پوسته شدن یا فلس مانند شدن پلک ها؛
- سفت شدن پلک ها؛
- احساس سوزش یا وجود سنگ ریزه در چشم ها؛
- درد حدقه چشم؛
- افزایش میزان تولید اشک؛
- خشک شدن چشم ها.
علائم و نشانه های شدید ناشی از این بیماری عبارت اند از:
- تار شدن دید؛
- ریزش مژه ها؛
- التهاب قرنیه.
راهکارهای درمانی بیماری بلفاریت
راهکاری که برای درمان این عارضه وجود دارد، شامل تمیز کردن پلک ها و خارج کردن ذرات ریز یا سنگ ریزه می شود. معمولا با قرار دادن کمپرس گرم روی چشم ها و به آرامی تمیز کردن پلک ها با شامپو بچه یا محصولات تمیز کننده چشم بدون نسخه می توان این عارضه را برطرف کرد.
مشکل بعضی از افراد تنها در صورتی برطرف می شود که از قطره چشم یا مواد شستشو مخصوص پلک استفاده کنند. چنانچه عفونت باکتریایی مسئول بروز بیماری بلفاریت باشد، پزشک بعد از تجویز داروهای آنتی بیوتیک تلاش می کند تا عفونت را درمان کند.
گل مژه یا شالازیون {توده عفونی روی پلک}
دو مورد از شایع ترین مشکلاتی که برای چشم ها به وجود می آید، شامل گل مژه یا شالازیون می شود.
گل مژه به برآمدگی کوچکی گفته می شود که بر روی لبه خارجی پلک رشد می کند. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که غده روغنی در چشم مسدود شده و باعث بروز عفونت های کوچک و موضعی شود. گل مژه بسیار حساس است و دست زدن به آن باعث بروز درد خواهد شد.
ظاهر شالازیون با گل مژه مشابه اما معمولا اندازه اش بزگ تر است. علت بروز هر دو عارضه پوستی با هم مشابه است و هر دو به خاطر مسدود شدن غده روغنی در داخل چشم به وجود می آیند. برخلاف گل مژه، علت به وجود آمدن شالازیون معمولا عفونت کردن نیست و حتی تا وقتی که خیلی بزرگ نشده باشد، باعث بروز درد نمی شود.
راهکارهای درمانی گل مژه
معمولا گل مژه به خودی خود از بین می رود. قرار دادن کمپرس گرم بر روی گل مژه به خالی کردن آب آن کمک کرده و روند درمان را تسریع می کند. برای درمان گل مژه هایی که خیلی بزرگ شده یا این که درد دارند، احتمالا باید داروهای آنتی بیوتیک مصرف کنید.
قرار دادن کمپرس گرم بر روی شالازیون به بهبود آن کمک می کند. این در حالی است که پزشک شالازیون هایی که مدت زیادی باقی مانده اند یا این که خیلی بزرگ شده اند را بعد از انجام عمل جراحی خارج می کند.
آسیب دیدن چشم
چنانچه به چشم آسیب فیزیکی وارد شود، باعث بروز درد، التهاب یا تولید بیش از حد اشک می شود. تحت شرایط زیر به چشم ها آسیب وارد می شود:
- ضربه وارد شدن به چشم با شی نوک تیز؛
- صدمه دیدن چشم؛
- وجود شیء خارجی در داخل چشم.
راهکارهای درمانی آسیب دیدن چشم
راهکارهایی که برای درمان مشکل آسیب دیدن چشم وجود دارد، به عوامل زیادی بستگی دارد که این عوامل شامل موارد زیر می شود:
- نوع آسیب دیدن؛
- شدت یا وسعت آسیب وارد شده به چشم؛
- آسیب وارد شدن یا نشدن به بافت های اطراف چشم؛
- وجود یا عدم وجود عفونت در چشم.
در صورتی که چشم صدمه دیده یا شیء نوک تیز به چشم آسیب رسیده باشد، پزشک انجام کارهای زیر را توصیه می کند:
- تمیز نگه داشتن چشم؛
- قرار دادن کمپرس سرد برای کم کردن التهاب؛
- مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی با هدف کم کردن درد و التهاب؛ مانند ایبوپروفن.
چنانچه مژه یا دیگر شی خارجی در چشم گیر کرده باشد، با کمک پنبه یا سوآپ (سوآپ نیز مانند گوش پاک کن است که بیشتر در آزمایشگاه ها استفاده می شود) می توانید آن را خارج کنید. اگر خودتان نتوانستید، به مراکز درمانی مراجعه کنید.
در این شرایط، پزشک شیء خارجی را از داخل چشم خارج کرده و قطره های بی حس کننده چشم را تجویز می کند تا درد کمتر شود یا این که داروهای آنتی بیوتیک را برای پیشگیری از بروز عفونت تجویز می کند.
آب سیاه
آب سیاه یک بیماری پیشرونده است که به عصب نوری چشم آسیب می رساند. در نتیجه ابتلا به این عارضه، فشار وارد بر چشم بیشتر می شود که در این صورت، شدیدا بینایی آسیب می بیند.
علائم دیگر
علائمی دیگری که در بیماری آب سیاه نقش دارند، عبارت اند از:
- احساس درد یا فشار در قسمت چشم ها؛
- تار شدن دید؛
- نقطه کور؛
- مشاهده هاله یا رنگین کمان؛
- سر درد؛
- حالت تهوع و استفراغ.
راهکارهای درمانی آب سیاه
براساس گفته های آکادمی آمریکایی چشم پزشکی، چنانچه در نتیجه ابتلا به بیماری آب سیاه به چشم آسیب وارد شود، این آسیب موقتی است و دیگر برنخواهد گشت. با وجود این، مصرف داروهای درمانی و انجام عمل جراحی به پیشگیری از بدتر شدن این عارضه کمک خواهد کرد.
در بیشتر موارد، پزشک متخصص چشم، مانند چشم پزشک یا عینک ساز، قطره هایی را برای کم کردن فشار وارد بر چشم ها تجویز می کند.
گاهی اوقات نیز شاهد این هستیم که چشم پزشک انجام جراحی لیز یا نوع دیگری از جراحی چشم را تجویز می کند تا سریع تر این مایع در چشم را خشک کند.
سر درد خوشه ای
سر درد خوشه ای باعث بروز درد ناگهانی و آزار دهنده ای در یک قسمت از سر می شود. بسیاری از مردم با این درد در اطراف چشم هایشان مواجه می شوند.
نوع درد ناشی از سر درد خوشه ای معمولا تیز، همراه با سوزش یا حسی مانند سوراخ کردن است که از زمان شروع تا پایان، بین 15 دقیقه تا 3 ساعت زمان می برد.
علائم دیگر
علائم دیگری که در نتیجه ابتلا به سر درد خوشه ای دیده می شوند، شامل موارد زیر می شود:
- قرمز رنگ شدن و آب آمدن از چشم ها؛
- پژمرده شدن پلک؛
- کوچک تر شدن مردمک چشم؛
- مسدود شدن مجری بینی یا آبریزش؛
- قرمز شدن یا عرق کردن صورت.
راهکارهای درمانی سر درد خوشه ای
فردی که با این نوع سر دردها مواجه می شود، باید حتما به پزشک مراجعه کند تا علت آن تشخیص داده شود و راهکارهای درمانی مناسب به کار برده شود.
در این مواقع، پزشک داروهایی برای درد تجویز می کند تا فرد در صورت بروز درد فورا آن ها را مصرف کند. از جمله این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروی تزریقی سوماتریپتان؛
- اسپری بینی سوماتریپتان یا زولمیتریپان؛
- اکسیژن درمانی.
اتساع عروق
اتساع عروق در حقیقت اصطلاحی است ک به بزرگ شدن رگ های خونی نسبت داده می شود. زمانی که دیواره رگ خونی ضعیف شود، این اتفاق رخ می دهد.
رگ های خونی هر قسمت از بدن ممکن است بزرگ شوند؛ از جمله مغز. چنانچه اتساع عروق مغزی اتفاق بیفتد، فرد با سر دردهایی در قسمت بالا یا پشت یکی از چشم هایش مواجه خواهد شد.
اتساع عروق رگ های مغزی در میان بیماری های اورژانسی قرار می گیرد که باید فورا درمان شود. اگر هر کدام از این علائم که در قسمت زیر به آن ها اشاره می کنیم را در خود مشاهده کردید، فورا با اورژانس تماس بگیرید.
علائم دیگر
یک سری از علائم ناشی از اتساع عروق رگ های مغزی عبارت اند از:
- سردردهای بسیار شدید و ناگهانی؛
- بزرگ شدن مردمک چشم؛
- پژمرده شدن پلک؛
- بی حس شدن، علی الخصوص در یک طرف بدن؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- تغییر در شخصیت یا میزان آگاهی؛
- احساس پریشانی یا دست پاچگی؛
- از دست دادن هوشیاری.
راهکارهای درمانی اتساع عروق
راهکارهایی که برای درمان اتساع عروق رگ های مغزی وجود دارد، به عوامل متعددی بستگی دارد. عوامل زیر در این بیماری نقش دارند:
- سن و وضعیت سلامتی عمومی فرد؛
- وسعت، حالت و موقعیت اتساع عروق؛
- پاره شدن یا نشدن رگ های بزرگ شده؛
- خطر وجود پاره شدن رگ های بزرگ شده.
گاهی اوقات، تنها کاری که پزشک انجام می دهد، زیر نظر داشتن اتساع عروق است تا هر گونه نشانه ای ناشی از بزرگ شدن را متوجه شود. اما در مواقع دیگر، پزشک عمل جراحی را توصیه می کند تا از پاره شدن رگ های بزرگ شده یا نشت بیشتر خون جلوگیری شود.
سرطان چشم
در موارد بسیار نادر، چشم درد می تواند نشانه ای ناشی از ابتلا به سرطان چشم باشد. نوعی از سرطان های چشم در حقیقت سرطان های پوست هستند که از قسمت پلک ها یا اطراف پوست آغاز می شوند. در موارد دیگر، سرطان از خود چشم شروع می شود.
علائم دیگر
در موارد ابتلا به سرطان چشم، تنها در صورتی فرد با چشم درد مواجه می شود که تومور بیش از اندازه رشد کرده و از چشم خارج شده باشد. یک سری از علائم زود هنگام ناشی از سرطان چشم عبارت اند از:
- تاری دید؛
- تشکیل نقطه های تیره بر روی عنبیه چشم؛
- تغییر در اندازه یا حالت مردمک؛
- تغییر در موقعیت قرار گیری کره چشم در کاسه چشم؛
- تغییر در حالتی حرکت کره چشم در داخل کاسه چشم؛
- برآمده شدن چشم؛
- از دست دادن بینایی به طور کامل یا نیمه کامل.
راهکارهای درمانی سرطان چشم
درمانی که برای سرطان چشم وجود دارد تا حدی به اندازه و موقعیت سرطان و همین طور احتمال حفظ بینایی چشم بستگی دارد.
برخی از گزینه های درمانی ممکن برای سرطان چشم عبارت اند از:
- انجام عمل جراحی برای خارج کردن تومور یا کل چشم؛
- لیزر درمانی؛
- شیمی درمانی؛
- رادیو درمانی.
تشخیص و شناسایی درد چشم
زمانی که برای تشخیص و شناسایی دلیل چشم درد به پزشک مراجعه می کنید، احتمالا او این کارها را انجام خواهد داد:
درباره سابقه پزشکی، از جمله صدمات وارد شده به چشم و عفونت ها، سئوالاتی می پرسد.
درباره نشانه هایی که مشاهده می کنید سئوال می پرسد.
چشم را معاینه می کند.
کشت چشم را بررسی می کند تا وجود عفونت را تشخیص دهد.
گاهی اوقات نیز شاهد این هستیم که پزشک به بیمار خود انجام آزمایشات دیگری توصیه می کند که شامل موارد زیر می شود:
- آزمایش بافت برداری: برای تعیین سرطانی بودن یا خوش خیم بودن بافت چشم؛
- معاینه چشم؛ بررسی علائم ناشی از بیماری آب سیاه؛
- اسکن ام آر آی از مغز برای کمک به تشخیص و شناسایی اتساع عروق.
مراقبت های اورژانسی
در هر کدام از موارد و شرایط زیر حتما باید به بخش اورژانس مراجعه کنید:
نوعی ترکیدن در قسمت پشت چشم که با سر درد شدید همراه باشد.
به طور ناگهانی و بدون هیچ دلیلی با یک چشم درد بسیار شدید مواجه می شوید که باعث سر درد می شود.
به طور ناگهانی بینایی خود را از دست می دهید.
نشانه های خطرناک دیگری را در خود مشاهده می کنید؛ مانند: پریشانی، واضح نبودن کلمات در هنگام صحبت کردن یا از دست دادن هوشیاری.
صدمه ای جدی به چشم تان وارد شده که در نتیجه آن چشم سوراخ شده یا شدیداً خراش برمی دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر با هر کدام از نشانه های زیر مواجه شدید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید:
- چندین روز است که راهکارهای خانگی را امتحان می کنید اما چشم دردتان بهتر نمی شود؛
- با مصرف دارو ابتدا درد چشم تان کم می شود اما دوباره برمی گردد یا بدتر می شود؛
- همراه با درد چشم، با سر دردهای شدید یا دیگر علائم مواجه می شوید؛
- علائم ناشی از شرایط خطرناکی، مانند آب سیاه یا سرطان چشم، را در خود مشاهده می کنید؛
- چشم درد باعث شده که نتوانید کارهای روزانه تان را انجام دهید.
چشم انداز و آینده چشم درد
بررسی وضعیت چشم درد در آینده به دلایل زیر بستگی دارد:
عفونت ها: با انجام راهکارهای درمانی مناسب، بیشتر عفونت های چشم را در عرض چند هفته می توان درمان کرد. بعضی از عفونت های چشم اصلا به درمان نیاز ندارند و به خودی خود برطرف می شوند.
دلایل عصب شناختی: درمان سر دردهای خوشه ای به کم کردن شدت و دوره درد چشم در طول بروز سر درد کمک می کند. راهکارهای درمانی همراه با انجام عمل جراحی برای مشکل اتساع قلب از بروز خطر پاره شدن و درد چشم همراه با آن جلوگیری خواهد کرد.
سرطان: آمار و ارقام نشان داده است که تعداد افرادی که به انواع مختلفی از سرطان چشم مبتلا هستند و اکثرا زنده می مانند؛ خصوصا در مواردی که پزشک موفق شود این شرایط را تشخیص دهد و فورا درمان را آغاز کند. دلیل بروز سرطان چشم مهم نیست، آن چه اهمیت دارد تشخیص زودهنگام آن است.
پیشگیری از بروز درد چشم
همیشه نمی توانیم مانع از بروز درد چشم شویم. با وجود این، توجه به راهکارهای زیر خطر بروز شرایطی که باعث چشم درد می شوند را کاهش می دهد:
- قسمت چشم را همیشه تمیز نگه دارید؛
- دست ها را به طور مرتب بشویید، علی الخصوص قبل از دست زدن به صورت؛
- گل مژه را نترکانید و چشم های تان را دستکاری نکنید.
- زمانی که از محصولات جدید آرایشی یا مراقبت از پوست استفاده می کنید، ببینید که نسبت به آن ها حساسیت یا آلرژی دارید یا خیر؛
- در هنگام کار کردن با وسایلی که چشم را اذیت می کنند، مانند: مواد شیمیایی، گاز پخش شونده در هوا یا موادی که گرد و خاک درست می کنند، از وسایل محافظتی چشم استفاده کنید.
خلاصه مطلب
چندین دلیل در بروز چشم درد نقش دارند. خطر برخی از این دلایل کمتر است، مانند خشک شدن چشم، عفونت ها و آلرژی. اما بعضی از دلایل دیگر خطرناک و جدی هستند، مانند آب سیاه، اتساع عروق و سرطان.
چنانچه با چشم دردهای شدید یا طولانی مدت مواجه شدید، حتما با پزشک مشورت کنید؛ خصوصا اگر این درد با علائم نگران کننده دیگری همراه باشد. در این مواقع، پزشک دلیل بروز درد را شناسایی و راهکارهای مناسب درمانی را توصیه می کند.
به طور کلی، هر چقدر که زودتر برای درمان درد چشم های خود به پزشک مراجعه کنید، وضعیت چشم هایتان در آینده بهتر خواهد شد.
