همه شما سرفه می کنید و این مسئله جدیدی نیست. گاهی اوقات، سرفه کردن درواقع پاسخ بدن نسبت به ماده آزار دهنده ای است که در گلو وجود دارد. اما در مواقع دیگر، سرفه کردن ممکن است نشانه ای از یک عارضه کوتاه یا بلند مدت باشد.
گاهی اوقات همزمان با سرفه کردن مخاط هم تولید می شود که اغلب رنگ این مخاط نشان می دهد که فرد به چه دلیلی بیمار شده است.
در این مقاله از سایت پزشک لاین به چندین دلیل بالقوه برای سرفه کردن مخاط سفید، راهکارهای پزشکی و درمانی و همین طور زمان مراجعه به پزشک اشاره کرده ایم. همچنین اگر نیاز به مشاوره پزشکی آنلاین دارید، از خدمات ما استفاده کنید.
سرفه های خلط دار چیست؟
سرفه به دو دسته تقسیم می شود: سرفه های خلط دار و بدون خلط. سرفه های خلط دار یا خیس با تولید مخاط همراه هستند؛ اما سرفه های بدون خلط یا سرفه های خشک با تولید مخاط همراه نیستند.
چه دلایلی برای تولید مخاط سفید وجود دارد؟
دلایل بالقوه متعددی منجر به سرفه هایی می شود که با تولید مخاط سفید همراه هستند. در این مقاله به چندین مورد از این دلایل اشاره می کنیم.
آسم
آسم نوعی عارضه است که باعث التهاب و متورم شدن مجرای تنفسی در داخل ریه ها می شود. عواملی که معمولا بروز این التهاب را تحریک می کنند، شامل موارد زیر می شود:
- ورزش کردن؛
- در معرض هوای سرد بودن؛
- دود تنباکو؛
- تب یونجه یا دیگر آلرژی ها.
فردی که به حمله آسم دچار می شود، با علائم و نشانه های زیر مواجه می شود:
- سرفه کردن؛
- خس خس کردن؛
- به سختی نفس کشیدن؛
- احساس درد خفیف در قسمت قفسه سینه.
سرفه کردن همزمان با تولید مخاط سفید عامل نگران کننده ای نیست با وجود این، باید به این نکته اشاره کنیم که سرفه کردن همزمان با تولید مخاط فراوان باعث می شود که وضعیت و علائم ناشی از آسم بدتر شوند.
دلیل این که می گوییم این خلط برای آسم بد است این است که با زیاد شدن میزان موکوس در مجراهای هوایی، نفس کشیدن برای فرد سخت شده و دیگر نمی تواند به راحتی نفس بکشد.
درمان پزشکی
به محض این که پزشک تشخیص دهد عامل ایجاد این موکوس های سفید رنگ، آسم است، به احتمال زیاد استنشاق کننده های آسم را تجویز می کند.
معمولا در این استنشاق کننده ها داروهای گیرنده برونش وجود دارد. مصرف این داروها، ماهیچه های اطراف مجراهای تنفسی را آرام می کنند. از آن جایی که این ماهیچه ها آرام می شوند، فرد در هنگام بروز حملات آسم، راحت تر می تواند نفس بکشد.
راهکارهای خانگی
توجه به راهکارهای خانگی زیر کمک می کند تا شدت و تعداد دفعات بروز علائم و نشانه های ناشی از آسم کاهش یابد. این راهکارها عبارت اند از:
تماس نداشتن با مواد آزار دهنده یا آلرژی زا، مانند:
- دود تنباکو؛
- محیط های گرد و خاکی که احتمال رشد هیره در آن ها وجود دارد؛
- مواد آلوده؛
- مدفوع حیوانات.
- مصرف داروهای آنتی هیستامین که آلرژی را کنترل کند.
- انجام راهکارهای آرام کننده، زیرا این حرکات علائم و نشانه های همراه با استرس را کاهش می دهد؛ مانند مصرف دارو، یوگا یا حضور در لحظه.
عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی {URTIs}
عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی، مانند سرما خوردگی یا آنفولانزا، باعث این می شود که فرد هنگام سرفه کردن مخاط های سفید مشاهده کند. عوامل ویروسی در بروز این نوع عفونت ها نقش دارند.
به محض این که فرد با عوامل ویروسی به عفونت مبتلا شود، در عرض 10 تا 12 ساعت، علائم و نشانه های ناشی از عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی شروع شده و تا 3 هفته ادامه پیدا می کند.
آنفولانزا و سرما خوردگی چندین علائم و نشانه مشترک دارند که می توان به آن ها اشاره کرد:
- سرفه های خلط دار یا بدون خلط؛
- احساس ناراحتی در قسمت قفسه سینه؛
- گلو درد؛
- آبریزش بینی یا گرفتگی بینی؛
- عطسه کردن؛
- سر درد؛
- درد عضلات؛
- ضعف؛
- خستگی مفرط.
علاوه بر علائم بالا، آنفولانزا باعث بروز تب و لرز هم می شود.
درمان پزشکی
دریافت واکسن آنفولانزا خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.
چنانچه فرد در حال حاضر به آنفولانزا مبتلا باشد، پزشک برای او داروهای ضد ویروسی تجویز می کند تا دوره ظهور علائم و نشانه های ناشی از آن کوتاه شده و خطرات همراه با آن نیز کم شود. داروهای ضد ویروسی زمانی بهترین تاثیر را روی فرد می گذارند که در همان 48 ساعت از شروع بروز علائم مصرف شوند.
راهکارهای خانگی
سرما خوردگی معمولی اغلب بین 7 تا 10 روز خوب می شود. از همین رو، مصرف داروهای بدون نسخه زیر به تسکین علائم و نشانه ها کمک می کند:
- داروهای مسکن بدون نسخه، مانند استامینوفن و ایبو پروفن؛
- دکونژستانت ها که گرفتگی بینی را برطرف می کنند؛
- داروهای بدون نسخه مخصوص سرماخوردگی که در آن ها ترکیبی از مسکن و دکونژستانت وجود دارد.
باید به این نکته توجه کنید که مصرف داروهای دکونژستانت برای کودکان خوب نیست!
برونشیت
برونشیت یک اصطلاح پزشکی است که برای التهاب و عفونت نایچه در ریه ها اطلاق می شود. نایچه ها همان مجراهای اصلی هوایی هستند که هوا را از سمت نای به داخل ریه ها منتقل می کنند.
اکثر موارد ابتلا به برونشیت حاد ناشی از عوامل ویروسی هستند که پس از ابتلا فرد به عفونت مجرای تنفسی فوقانی ایجاد می شوند. با این وجود، شاهد این بوده ایم که بعد از تماس داشتن با مواد آزار دهنده زیر نیز افراد به عارضه برونشیت مبتلا شده اند:
- دود سیگار؛
- آب و هوای آلوده؛
- گرد و غبار.
علائم ناشی از برونشیت عبارت اند از:
سرفه هایی که با مخاط زرد رنگ یا سفید رنگ و شفاف همراه باشد؛
- به سختی نفس کشیدن؛
- خس خس کردن؛
- گلو درد؛
- آبریزش بینی؛
- تب.
درمان پزشکی
زمانی که فرد به عارضه برونشیت مبتلا می شود، پزشک برای کاهش التهاب مجراهای هوایی، داروهای آگونیست بتا 2 یا استروئیدها را تجویز می کند. بعد از مصرف این داروها، نفس کشیدن فرد آسان تر خواهد شد.
علاوه بر این، پزشکان دارو کدئین نیز تجویز می کنند تا سرفه کردن سرکوب شود. اما در عین حال مصرف داروهای کدئین بسیار اعتیار آور است و نباید این دارو را بیشتر از زمان گفته شده از سوی پزشک مصرف کنند.
راهکارهای خانگی
داروهای بدون نسخه سرکوب کننده سرفه در کاهش تعداد دفعات و شدت دوره های سرفه کردن تاثیر بسزایی دارد. مکیدن قرص های لوزی شکل گلو نیز به تسکین هر نوع گلو درد ناشی از سرفه های طولانی مدت، کمک می کند.
چنانچه تغییرات زیر را در سبک زندگی خود ایجاد کنید، موفق خواهید شد که شدت و دوره بروز نشانه های ناشی از برونشیت را کاهش دهید:
- سیگار کشیدن را ترک کنید؛
- با مواد آلوده در تماس نباشید؛
- از تماس با مواد آزار دهنده یا آلرژی زا ناشناخته خودداری کنید؛
- به طور مرتب واکسن های آنفولانزا و ذات الریه را بزنید.
بیماری مزمن انسدادی ریه
بیماری مزمن انسدادی ریه {COPD} نوعی عارضه مزمن ریه است که نفس کشیدن را برای فرد مشکل می کند. زمانی که فرد به این عارضه مبتلا می شود، با یک یا دو حالت زیر مواجه خواهد شد:
- التهاب و ضخیم شدن مجراهای تنفسی؛
- صدمه دیدن کیسه های هوایی کوچک {alveoli} که کربن دی اکسید را جایگزین اکسیژن می کنند؛
- از دست دادن قابلیت ارتجاع و خم شدن در مجراهای هوایی یا کیسه های کوچک هوایی؛
- تولید بیش از اندازه موکوس در مجراهای تنفسی که نفس کشیدن را سخت تر می کند.
در صورتی که افراد برای مدت زمانی طولانی با مواد آزار دهنده ریه در تماس باشند، معمولا به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا خواهند شد. رایج ترین ماده آزار دهنده ریه دود سیگار و قلیان است. با وجود این، تماس طولانی مدت با پیپ و دود سیگار باعث بروز بیماری مزمن انسدادی ریه نیز خواهد شد.
افرادی که به طور مرتب با میزان بالایی از موارد گفته شده در قسمت زیر در تماس هستند، خطر ابتلا به عارضه COPD آن ها را بیشتر تهدید می کند:
- آلودگی هوا؛
- گرد و غبار؛
- دودهای شیمیایی.
برخی از علائم ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه عبارت اند از:
- سرفه های خلط دار یا مداوم؛
- تنگی نفس، علی الخصوص بعد از فعالیت های جسمانی؛
- خس خس کردن در هنگام نفس کشیدن؛
- احساس سفتی در قسمت قفسه سینه.
درمان پزشکی
نوع درمانی که برای این عارضه وجود دارد کاملا به شدت بیماری بستگی دارد؛ اما با این وجود، راهکارهای درمان شامل موارد زیر می شود:
گیرنده های برونش: این داروها با آرام کردن ماهیچه های اطراف مجراهای هوایی، به نفس کشیدن کمک می کنند.
استروئیدها: این دسته از داروها میزان التهاب مجرای هوایی را کم کرده و نفس کشیدن را آسان می کنند.
تجدید ریوی: این روش به بیماران کمک می کند تا عارضه های مزمن ریه را تحت کنترل درآورند که این روش از بخش های زیر تشکیل شده است:
- ورزش های بدنی؛
- ورزش های تنفسی؛
- بالا بردن میزان آگاهی درباره سلامت؛
- توصیه هایی در زمینه کنترل علائم؛
- مشاوره.
اکسیژن درمانی: این روش به این صورت است که اکسیژن اضافه را از طریق ماسک یا کانولای بینی وارد بدن می کنند. روش اکسیژن درمانی به بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه کمک می کند تا میزان اکسیژن لازم را دریافت کنند.
فشار هوای مثبت مداوم {CPAP}: یک روش دیگر که پزشکان برای درمان موارد خفیف ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه استفاده می کنند، فشار هوای مثبت مداوم است. در این روش، هوا از طریق یک ماشین کوچک که در کنار تخت قرار می گیرد و یک لوله پمپ شده وارد ماسکی می شود که بینی، دهان یا هر دو قسمت را در هنگامی که فرد خوابیده، می پوشاند.
چنانچه فرد به موارد حاد و شدید این عارضه مبتلا شود، پزشک توصیه می کند تا با انجام عمل جراحی، تمام یا قسمتی از ریه که آسیب دیده را خارج کنند. با وجود این، پزشک معمولا در مواردی انجام عمل جراحی را توصیه می کند که مصرف داروهای درمانی و ایجاد تغییر در زندگی به بهبود علائم ناشی از این مشکلات ریوی کمکی نکرده باشد.
راهکارهای درمانی
هیچ راهکاری برای درمان کامل بیماری مزمن انسدادی ریه وجود ندارد؛ اما، انجام کارهای زیر به کنترل نشان ها و علائم در خانه کمک می کند:
- سیگار کشیدن را ترک کنید و در معرض دود سیگار دیگران نیز نباشید.
- به طور مرتب واکسن های آنفولانزا و ذات الریه را بزنید.
- از انجام حرکات ورزشی آرام غافل نشوید تا همواره ماهیچه ها قدرت خود را حفظ کنند.
- سعی کنید که یک برنامه غذایی برای خود آماده کنید تا با کمک آن وزن تان ایده آل باقی بماند.
رنگ مخاط چه معنایی دارد؟
گاهی اوقات شاهد این هستیم که توجه به رنگ مخاط بیمار علت بیماری را آشکار می کند. در قسمت زیر به رنگ های مختلف مخاط و عارضه ای که نشان می دهند، اشاره کرده ایم:
مخاط زرد یا سبز رنگ: ابتلا به عفونت.
مخاط قرمز، صورتی رنگ یا خونی: ابتلا به عفونت یا سرطان.
سیاه یا خاکستری رنگ: دود سیگار یا اشتغال در فعالیت های صنعتی، مانند: کارخانه ذغال سنگ، باعث آزار فرد می شوند.
قهوه ای رنگ: بیماری مزمن ریه، فیبروز کیستیک یا برونشکتازی ( عفونت ریه).
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که با هر کدام از شرایط زیر مواجه شدید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید:
- سرفه های شدید، مداوم یا سرفه هایی که با گذشت زمان بدتر می شوند.
- سرفه هایی که با تولید مخاط خونی یا رنگ های غیر طبیعی همراه باشند.
- هر گونه علامت نگران کننده دیگر.
پس از این که دلیل بروز این علائم مشخص شد، پزشک می تواند راهکار درمانی مناسب را توصیه کند.
در صورتی که فرد به سختی نفس بکشد، حتما باید به اورژانس مراجعه کنید. به سختی نفس کشیدن خود نشانه ای از وجود یک عارضه پنهان و مهم است که به درمان فوری نیاز دارد.
مروری بر سرفه های خلط دار
دلایل متعدد بالقوه زیادی برای سرفه هایی که با تولید مخاط سفید رنگ همراه هستند، وجود دارد. شایع ترین دلیل موجود، عفونت مجرای تنفسی فوقانی است. تا وقتی که فرد سالم باشد، نشانه های ناشی از عفونت مجرای تنفسی به خودی خود و در عرض یک یا دو هفته از بین می روند.
با وجود این، در مواردی که سرفه ها شدید هستند، با گذشت زمان بدتر می شوند یا این که با علائم نگران کننده دیگری همراه هستند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
گاهی اوقات، سرفه های خلط دار نشان می دهند که فرد به یک عارضه اصلی دچار شده که در این حالت به درمان های پزشکی یا کنترل با احتیاط نیاز دارد.
