شکم درد یا دل درد به احساس ناراحتی در قسمت میان قفسه سینه و لگن گفته می شود. بیشتر اوقات این دل درد خفیف است و دلایل بسیاری مانند: سوء هاضمه یا کش آمدن ماهیچه ها باعث به وجود آمدن آن می شود.
اغلب علائم ناشی از شکم درد به خودی خود یا با روش های پزشکی بهبود می یابند. اما باید به این نکته اشاره کنیم که شکم درد، علی الخصوص اگر با علائم شدید یا مزمن همراه باشد، می تواند نشانه ای ناشی از یک مشکل پزشکی مهم باشد؛ مانند سرطان یا معیوب شدن اندام های بدن.
در مواردی که دل درد شدید بوده یا برای مدت زیای همراه تان باشد، یک مسئله معمولی نیست و شما باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید.
در این مقاله از سایت پزشک لاین قصد داریم تا به این عارضه، علائم و نشانه های همراه با آن و همین طور دلایل به وجود آمدن آن اشاره کنیم. همچنین اگر نیاز فوری به مشاوره آنلاین پزشکی دارید، میتوانید در سریع ترین زمان ممکن از بهترین پزشکان پزشک لاین مشاوره درخواست کنید.
دل درد یا شکم درد چیست؟
شایع ترین دلایلی که برای این عارضه وجود دارد، مشکلات گوارشی است. احساس ناراحتی یا اختلال در هر ارگان مربوط به این ناحیه باعث بروز درد می شود که در سراسر شکم پخش می شود.
بیشتر مردم علت دل درد را درد شکم می دانند. با وجود این، ارگان های حیاتی، ماهیچه ها، رگ های خونی و بافت های متصل کننده در داخل شکم وجود دارند که عبارت اند از:
- شکم؛
- کلیه ها؛
- کبد؛
- روده های کوچک و بزرگ؛
- آپاندیس؛
- پانکراس؛
- کیسه صفرا؛
- طحال.
مهم ترین شریان قلب {آئورت} و یکی دیگر از رگ های قلب {بزرگ سیاهرگ زیرین} نیز از داخل شکم عبور می کند. علاوه بر این، ماهیچه های مرکزی نیز در شکم قرار گرفته اند. ماهیچه های مرکزی چهار گروه از ماهیچه های شکمی هستند که تعادل بدن را حفظ کرده و ارگان های مختلف را در جایگاه اصلی قرار می دهند و از آن ها محافظت می کنند.
از آن جایی که قسمت های مختلفی از بدن می توانند تحت تاثیر شکم درد قرار بگیرند، دلایل زیادی برای دل درد وجود دارد.در ادامه به علائم و دلایل شایع دل درد یا شکم درد اشاره کرده ایم.
علائم و دلایل شایع شکم درد یا دل درد
شکم درد یک مشکل کاملا شایع است که عوامل متعددی در آن نقش دارند. از شایعترین دلایل بروز دل درد می توان به این 15 عامل اشاره کرد:
1. گاستروانتریت {آنفولانزای معده}
در گاستروانتریت، شکم درد با حالت تهوع، استفراغ کردن و شل یا آبکی شدن مدفوع همراه است. در نتیجه این بیماری، مدفوع خیلی زودتر و به دفعات بیشتر بعد از غذا خوردن شل یا آبکی می شود.
در بیشتر اوقات باکتری ها یا ویروس ها در آنفولانزا معده نقش دارند و علائم ناشی از این بیماری در عرض چند روز ناپدید می شوند. چنانچه علائم بیشتر از 2 دوره باقی بمانند، گویای وجود یک مشکل جدی تر، مانند شرایط عفونت یا التهاب زا مثل بیماری التهاب روده است.
علائم و نشانه های شایع گاستروانتریت شامل موارد زیر می شود:
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- تب؛
- انقباضات شکمی؛
- نفخ کردن؛
- باد معده.
2. باد معده
زمانی که باکتری های موجود در روده کوچک خوراکی هایی که بدن نسبت به آن ها حساسیت داشته باشد را به ذرات کوچک تر تبدیل کنند، باد معده ایجاد می شود.
افزایش فشار گاز در روده باعث ایجاد درد تیز و زننده ای می شود. علاوه بر این، باد معده باعث سفت یا محدود شدن شکم، نفخ کردن یا آروغ زدن می شود.
خوردن برخی از غذاها هم باعث ایجاد باد معده می شود. به دیگر مقالات سایت مراجعه کنید تا درباره این خوراکی ها اطلاع کسب کنید.
3. سندرم روده تحریک پذیر {IBS}
به دلایل ناشناخته، افرادی که به سندرم روده تحریک پذیر مبتلا هستند، نمی توانند به خوبی یک سری از غذاها را هضم کنند.
اولین نشانه ابتلا به این نوع سندرم در بیشتر افراد، شکم درد است که اغلب بعد از کار کردن روده، این درد برطرف می شود. علائم دیگر شامل: باد معده، حالت تهوع، انقباض و نفخ می شود.
4. رفلاکس اسید معده
گاهی اوقات اسید معده به عقب برمی گردد و وارد گلو می شود. در نتیجه رفلاکس اسید معده، فرد با احساس سوزش و درد مواجه می شود.
علاوه بر این، رفلاکس اسید معده باعث بروز علائم و نشانه هایی در قسمت شکم می شود؛ مانند نفخ کردن یا انقباض شکم.
5. استفراغ کردن
یکی دیگر از دلایلی که باعث شکم درد یا دل درد می شود، استفراغ کردن است. از آن جایی که اسید معده در مجرای گوارشی به سمت عقب برمی گردد، بافت های این مسیر را تحریک می کند و باعث دل درد می شود.
استفراغ کردن هم خود باعث زخم شدن و آزار ماهیچه های شکمی می شود. عوامل زیادی از مسدود شدن روده گرفته یا مسموم شدن با الکل ممکن است استفرغ کردن را تحریک کنند.
6. گاستریت
زمانی که پوشش شکمی ملتهب شده یا ورم کند، فرد دل درد را احساس می کند. از دیگر علائم شایع ناشی از گاستریت می توان به حالت تهوع، استفراغ کردن، باد معده و نفخ کردن اشاره کرد.
7. حساسیت به غذا
زمانی که بدن از هضم ذرات غذا عاجز می شود، باکتری های روده و معده این ذرات را گوارش می کنند که در نتیجه آن، باد معده تولید می شود.
زمانی که حجم زیادی از مواد هضم نشده وجود داشته باشد، به همان نسبت حجم زیادی گاز معده حاصل می شود که در نتیجه آن فرد درد و فشار را احساس خواهد کرد.
از دیگر نشانه های ناشی از حساسیت به غذا می توان به حالت تهوع، استفراغ کردن، نفخ کردن، اسهال و دل درد اشاره کرد.
فردی که به غذایی حساسیت دارد، در حقیقت میزان حساسیت بسیار بالایی نسبت به یک سری غذاهای خاص دارد.
8. یبوست
هنگامی که مواد زائد زیادی در روده جمع شوند، فشار وارد بر روده بزرگ افزایش می یابد و در نهایت باعث بروز درد می شود. دلایل زیادی در بروز یبوست نقش دارند، از جمله:
- مقدار بسیار اندک فیبر یا مواد مایع در رژیم غذایی؛
- مصرف برخی از داروهای خاص؛
- فعالیت جسمانی کم.
علاوه بر این، یبوست ممکن است علامت ناشی از اختلال عصب شناختی یا مسدود شدن روده باشد. در صورتی که مدت زمان زیادی است که یبوست دارید و اذیت تان می کند، حتما باید با یک پزشک مشورت کنید.
9. بیماری رفلاکس اسید معده {GERD}
بیماری رفلاکس اسید معده یک شرایط طولانی مدت است که اسید معده به طور مرتب به عقب برمی گردد. ابتلا به این بیماری می تواند باعث بروز درد، سوزش معده و حالت تهوع شود. گاهی اوقات نیز باعث بروز مشکلات دیگر، مانند التهاب مری، می شود.
این بیماری در زمره بیماری های شایع قرار می گیرد اما به آن معنا نیست که درمانی برای آن وجود نداشته باشد.
10. زخم معده یا زخم گوارشی
اگر زخم های معده یا گوارشی درمان نشوند، باعث بروز دردهای شکمی شدید و ماندگار خواهند شد. علاوه بر این، نفخ کردن، سوء هاضمه و کم شدن وزن نیز کاملا محتمل خواهد بود.
شایع ترین دلایل بروز زخم های معده یا زخم های گوارشی، نوعی باکتری با نام اچ پیلوری {H.pylori} و مصرف طولانی مدت یا زیاد روی در مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی {NSAIDS} عنوان شده است.
11. بیماری کرون
ابتلا به بیماری کرون باعث التهاب پوشش مجرای گوارشی می شود که در نتیجه آن، فرد با مشکلاتی مثل: شکم درد، باد معده، اسهال، حالت تهوع، استفراغ و نفخ کردن مواجه خواهد شد.
اگر به ماهیت مزمن بودن بیماری کرون توجه کنیم، ابتلا به آن احتمالا باعث بروز سوء تغذیه خواهد شد که در نهایت وزن فرد کاهش می یابد و احساس خستگی می کند.
بیماری کرون در دسته بیماری های جدی و خطرناک قرار دارد اما علائم ناشی از آن ممکن است همیشه دیده نشوند؛ زیرا زمان هایی است که بیماری بهبود می یابد. امروزه راهکارهای درمانی برای کمک به فرد مبتلا به این بیماری در کنترل علائم، به وجود آمده است.
12. بیماری سلیاک
زمانی که فرد به گلوتن آلرژی داشته باشد، گفته می شود که دچار بیماری سلیاک شده است. گلوتن نوعی پروتئین است که در بسیاری از غلات، از جمله گندم و جو، یافت می شود. ابتلا به بیماری سلیاک منجر به التهاب روده کوچک و در نتیجه دل درد خواهد شد.
از دیگر علائم شایع این بیماری، اسهال و نفخ کردن است. به مرور زمان، فرد دچار سوء تغذیه خواهد شد و در نهایت وزن او کم می شود و احساس خستگی می کند. افرادی که به این عارضه مبتلا هستند، باید از مصرف گلوتن پرهیز کنند.
13. کشیده شدن یا کش آمدن ماهیچه ها
از آن جایی که در بیشتر فعالیت های روزانه ماهیچه های شکمی نقش دارند، کاملا شایع است که ماهیچه ها کش آمده یا آسیب ببینند.
بسیاری از افراد شدیدا بر روی ورزش های شکمی تمرکز می کنند که خطر آسیب دیدگی این ماهیچه ها را زیاد خواهد کرد. به طور مثال، اگر بیش از حالت طبیعی، ورزش دراز نشست را تکرار کنید، ماهیچه های شکمی تان درد خواهند گرفت.
14. انقباضات دوران قاعدگی یا آندومتریوز
قاعدگی باعث بروز التهاب و درد شکم می شوند. علاوه بر این، نفخ کردن، باد معده، انقباض شکم و یبوست نیز در دوران قاعدگی اتفاق می افتند که در نهایت باعث دل درد می شود.
خانم هایی که آندومتریوز دارند، التهاب و دردهای شدید یا مزمن را احساس می کنند. آندومتریوز وضعیتی است که در طی آن بافتی که به طور عادی در رحم وجود دارد، در اندام های دیگر بدن (لگن یا نواحی دیگر) ایجاد شود.
15. عفونت های مجرای ادراری یا مثانه
عفونت های مجرای ادراری اکثرا توسط باکتری ها ایجاد می شوند؛ خصوصا گونه های اکولی که در مثانه و مجرای پیشاپ تقسیم شده و باعث بروز عفونت مثانه یا کیست می شوند.
علائم ناشی از عفونت های مجرای ادراری یا مثانه شامل احساس درد در قسمت شکم، فشار و نفخ کردن می شود. علاوه بر این، در نتیجه ابتلا به بیشتر عفونت ها، دفع ادرار با درد همراه می شود و ادرار بویی تند به خود می گیرد و تیره رنگ می شود.
دلایل دیگر شکم درد
گاهی اوقات، دل درد می تواند نشانه ناشی از یک وضعیت پزشکی باشد که اگر به موقع درمان نشود، جان فرد را به خطر می اندازد.
دلایل کم تر شایع ناشی از دردهای شکمی عبارت اند از:
- آپاندیسیت {ترکیدن آپاندیس} یا ترکیدن هر نوع ارگان شکمی دیگر؛
- عفونت، بیمار شدن یا سنگ های کلیه؛
- هپاتیت {التهاب کبد}؛
- سنگ های کیسه صفرا {سنگ های سخت موجود در کیسه صفرا}؛
- مسموم شدن با غذا؛
- عفونت های انگلی؛
- عفونت یا مرگ ارگان های شکمی {زمانی که به دلیل نبود خون کافی، ارگان می میرد}؛
- شرایط قلبی، مانند: آنژین یا نارسایی احتقایی قلب؛
- سرطان ارگان ها، مخصوصا سرطان های وابسته به شکم، لوزالمعده یا سرطان روده؛
- فتق هیاتال؛
- کیست هایی که غیر مهاجم شده باشند یا فضای یا عملکرد ارگان را به خطر بیندازند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر اوقات دل درد مسئله جدی و خطرناکی نیست و در خانه با انجام راهکارهایی، مثل استراحت کردن و دریافت آب کافی، می توان علائم آن را در عرض چند ساعت تا چند روز برطرف کرد.
داروهای بدون نسخه یا آنلاین بسیاری وجود دارند که به درمان دل درد کمک می کنند؛ مانند داروهای ضد اسید و باد معده که در کنترل و کاهش علائم تاثیر دارند.
با وجود این، چنانچه دل درد حاد {ناگهانی و شدید} یا مزمن {طولانی مدت} باشد، نشانه ای ناشی از یک مشکل جدی است که به مراقبت های پزشکی و درمان نیاز دارد.
علائم و نشانه هایی که گویای شرایط جدی هستند، شامل موارد زیر می شوند:
- کم شدن وزن بدون هیچ دلیلی؛
- خستگی مفرط بدون هیچ دلیلی؛
- تغییر یا اختلال در حرکات روده، مانند یبوست یا اسهال مزمن که در طول چند ساعت یا چند روز برطرف نشوند؛
- خونریزی خفیف از مقعد یا وجود خون در مقعد؛
- درد مزمن که با وجود مصرف داروهای بدون نسخه از بین نروند یا بعد از توقف مصرف داروهای نسخه دار بازگردند؛
- علائم ناشی از عفونت های مجرای ادراری.
علائم و نشانه هایی که گویای شرایط اورژانسی هستند عبارت اند از:
- دردهای ناگهانی و شدید، علی الخصوص اگر با تب بیشتر از 39 درجه سانتی گراد همراه باشند؛
- درد شدید که بسیار متمرکز است؛
- مدفوع خونی یا سیاه رنگ که چسبنده است؛
- استفراغ کردن که از کنترل خارج شده، علی الخصوص اگر خون در استفراغ وجود داشته باشد؛
- دل درد بسیار شدید و حساس شدن شکم در هنگام لمس؛
- ناتوانی در ادرار کردن؛
- ضعف کردن یا ناخود آگاه شدن؛
- دردی که به سرعت بدتر می شود؛
- درد در قسمت قفسه سینه؛ علی الخصوص اطراف دنده ها که در شکم پخش می شود؛
- درد شدید شکمی که با وجود دراز کشیدن نیز بدتر می شود.
با وجود این که نشانه های گفته شده به ندرت دیده می شوند، اگر هر کدام از آن ها را در خود مشاهده کردید، باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید.
