اگر فرد دچار نفخ معده شده باشد و احساس مریضی و خستگی کند، تغییر در عادات غذایی به وی کمک خواهد کرد. با این حال، اگر این علائم ادامه دار باشد، می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد. افرادی که نفخ شکم، حالت تهوع و خستگی دارند، ممکن است احساس کنند که معده آنها بزرگ و سفت شده است.
این افراد ممکن است درد معده داشته باشند یا بیش از حد معمول گاز معده از بدن شان خارج شود. در بعضی موارد، مصرف غذاهای شور و کربوهیدرات ها می تواند باعث خواب آلودگی یا نفخ در فرد شود. در این مقاله، به بررسی علل نفخ، حالت تهوع و خستگی و راه های تسکین نفخ معده می پردازیم.
علل نفخ معده، حالت تهوع و خستگی چیست؟
نفخ معده به دلایل مختلف بروز پیدا می کند. در ادامه ی مقاله با برخی از دلایل بالقوه آشنا خواهید شد.
عادت های غذایی
عادات غذایی و رژیم غذایی فرد می تواند باعث احساس نفخ، حالت تهوع یا خستگی شود. برخی از عادتهای غذایی عبارتند از:
- تند غذا خوردن؛
- خوردن وعده های غذایی سنگین؛
- نوشیدن نوشیدنی های گازدار؛
- مصرف غذاهای سرشار از نمک؛
- خوردن مقدار زیادی کربوهیدرات.
یبوست
یبوست زمانی رخ می دهد که فرد مدفوع کمتر از حد معمول را دفع کند. حرکات روده ممکن است باعث احساس ناراحتی یا درد شود. علائم دیگر یبوست عبارتند از:
- نفخ شکم؛
- دل درد.
برخی از علائم که باعث بروز یبوست می شوند، عبارتند از:
- تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی یا شیوه زندگی؛
- بارداری؛
- کمبود آب بدن؛
- عدم مصرف فیبر کافی؛
- مصرف داروهایی که باعث یبوست می شوند.
استرس
استرس و اضطراب می توانند روی اعصاب دستگاه گوارش تأثیر بگذارند و باعث تضعیف حرکات روده ها شوند. استرس ممکن است باعث احساس نفخ، حالت تهوع و خستگی در افراد شود. همچنین، استرس ممکن است باعث بروز یبوست و مشکلات گوارشی دیگر شود. همچنین استرس می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:
- مشکلات عصبی؛
- تنش یا درد عضلانی؛
- سردی دست و پا سرد یا عرق کردن؛
- بی خوابی یا کابوس؛
- سردرد؛
- تغییر در اشتها؛
- بیماری مکرر، مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا.
کنترل استرس ممکن است دشوار باشد. با این حال، روش های زیادی وجود دارد که فرد می تواند با استفاده از آنها استرس را از بین ببرد، مانند:
- تمرینات تنفس عمیق؛
- یوگا یا مدیتیشن؛
- ماساژ.
رشد بیش از حد باکتری روده کوچک
رشد بیش از حد باکتریهای روده کوچک (SIBO) هنگامی رخ می دهد که باکتریهای زیادی در روده کوچک رشد می کنند. رشد بیش از حد باکتری در روده ی کوچک باعث بروز علائم زیر می شود:
- نفخ و گاز معده؛
- اسهال یا یبوست؛
- دل درد؛
- حالت تهوع؛
- خستگی.
دیورتیکولیت، جراحی شکم و چسبندگی نیز باعث رشد بیش از حد باکتری های روده ی کوچک می شود. انواع مختلفی از SIBO وجود دارد. پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک یا ترکیبی از آنتی بیوتیک ها را تجویز کنند.
افراد مبتلا به SIBO با رعایت رژیم غذایی FODMAP علائم را تسکین دهند. FODMAP مخفف الیگوساکاریدهای قابل تخمیر، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلیول هاست. این ترکیبات باعث رشد بیش از حد باکتری های روده ی کوچک می شوند.
سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) شامل گروهی از علائم است که روی دستگاه گوارش تاثیر می گذارند. این علائم عبارتند از:
- درد و گرفتگی شکم؛
- اسهال یا یبوست؛
- نفخ شکم؛
- مخاط سفید در مدفوع.
عوامل مختلفی، مانند استرس و عفونت های باکتریایی، ممکن است در بروز سندرم روده تحریک پذیر نقش داشته باشند.
گاستروپارزی
گاستروپارزی به معنای فلج معده است و هنگامی رخ می دهد که معده نتواند منقبض شود. این مشکل باعث می شود که غذا در معده بماند و هضم غذا را با مشکل مواجه کند. گاستوپارزی علائم زیر را ایجاد می کند:
- نفخ شکم؛
- حالت تهوع؛
- احساس سیری؛
- سوزش سردل؛
- استفراغ؛
- درد شکم.
درد شکم در زیر دنده ها، به ویژه در مرکز فوقانی شکم رخ می دهد. این علائم، ممکن است باعث کاهش وزن فرد شود یا عدم دریافت مواد مغذی به اندازه ی کافی می تواند منجر به خستگی شود. افراد معمولاً بعد از تغییر رژیم غذایی، حرکات معده را کنترل می کنند.
هضم غذاهای پر چرب یا پر فیبر بیشتر طول می کشد. مصرف غذاهای آبکی مانند سوپ و خورشت می تواند به کاهش مشکلات معده و روده کمک کند.
سندرم دامپینگ
سندرم دامپینگ زمانی رخ می دهد که غذا خیلی زود از معده تخلیه شود. سندرم دامپینگ پس از جراحی و برداشتن بخشی از معده رخ می دهد. همچنین این بیماری ممکن است در افرادی که مشکلات گوارشی دیگر دارند، بروز پیدا کند. علائم سندرم دامپینگ عبارتند از:
- گرفتگی شکم؛
- اسهال؛
- استفراغ؛
- سرگیجه؛
- عرق سرد.
علائم ممکن است در طول غذا خوردن یا بلافاصله بعد از غذا خوردن یا 1 تا 3 ساعت بعد از آن، بروز پیدا کنند. تغییرات رژیم غذایی می تواند باعث تسکین علائم شود که شامل موارد زیر می شود:
- مصرف وعده های غذایی کوچکتر؛
- افزایش مصرف کربوهیدرات های پیچیده، مانند غلات کامل؛
- افزایش غذاهای حاوی فیبر محلول مانند: سیب، هویج و جو دوسر؛
- افزایش پروتئین.
سرطان تخمدان
نفخ مداوم به مدت 2 هفته یا بیشتر می تواند نشانه ی سرطان تخمدان در زنان باشد. افراد ممکن است که با علائم زیر هم مواجه شود:
- خونریزی غیرمعمول واژینال؛
- درد یا فشار لگن؛
- احساس سیری هنگام غذا خوردن؛
- یبوست یا حرکات مکرر روده؛
- تکرر ادرار.
اگر هر یک از این علائم را دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند آزمایشاتی را برای تعیین علت این علائم تجویز کند.
درمان نفخ معده در خانه
اگر نفخ و احساس حالت تهوع تان خفیف باشد، ممکن است با استراحت، حرکات روده یا دفع گاز، علائم برطرف شود. درمان های خانگی و تغییر سبک زندگی نیز به تسکین علائم کمک کنند. این درمانها عبارتند از:
- مصرف وعده های غذایی کوچکتر به صورت منظم؛
- آرام غذا خوردن، جویدن غذا به اندازه ی کافی؛
- تلاش برای کاهش استرس؛
- نوشیدن آب به اندازه ی کافی؛
- کاهش غذاهای فرآوری شده ی سرشار از نمک و چربی؛
- ترک سیگار یا الکل.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر افراد به مدت 2 هفته یا بیشتر نفخ مداوم داشته باشند باید به پزشک مراجعه کنند. در صورت مراجعه ی علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن بدون علت؛
- درد مداوم یا شدید شکم؛
- خون در ادرار یا مدفوع؛
- از دست دادن اشتها یا احساس سیری.
