سوزش معده نوعی احساس سوزش است که بیشتر افراد گاهی اوقات با آن مواجه می شوند. عدم مصرف یک سری از مواد غذایی، مانند: خوراکی های چرب و مشروبات الکلی، به بهبود این علائم کمک می کند.
در صورتی که گاهی اوقات با سوزش معده مواجه می شوید، باید حتما با یک پزشک مشورت کنید؛ چرا که این علامت ناشی از وجود یک بیماری مهم در بدن است.
به خواندن این مقاله از سایت پزشک لاین ادامه دهید تا درباره انواع مواد خوراکی که باعث سوزش معده می شوند، همین طور راهکارهای موثر، اطلاعات به دست آورید. اگر نیاز فوری به گفتگو با پزشک دارید، میتوانید با مراجعه به بخش مشاوره آنلاین پزشکی، با بهترین متخصصان ما گفتگو کنید.
سوزش معده چیست؟
بیش از 60 میلیون از جمعیت دنیا حداقل یک بار در ماه با علائم سوزش معده مواجه می شوند. پزشکان از اصطلاح رفلاکس اسید، سوء هاضمه اسید یا رفلاکس اسید معده استفاده می کنند.
سوزش معده زمانی اتفاق می افتد که اسید معده به سمت عقب باز می گردد و وارد مری یا لوله غذا می شود. بعضی از مردم سوزش معده را اینطور بیان می کنند: احساس سوزش ناراحت کننده ای که از پشت استخوان قفسه سینه شروع شده و به سمت گردن و گلو حرکت می کند. ممکن است که فرد فشار یا مزه ترش مانندی هم در گلویش احساس کند.
نشانه های ناشی از سوزش معده تا چندین ساعت وجود دارند و بعد از خوردن یک سری از غذاها، بدتر هم می شوند.
براساس بررسی صورت گرفته در مجله «مطالعه معده و روده و هپاتولوژی» سوزش معده بیشتر در میان جوانان و خانم های میانسال شایع است. ناشران به این نکته نیز اشاره کرده اند که شرایط جسمانی و روحی دیگری نیز در این بیماری دخیل است و به بروز سوزش معده کمک می کنند.
از جمله علائم جسمانی و روحی می توان به نشانه های زیر اشاره کرد:
- افسردگی؛
- استرس و اضطراب؛
- اختلال های گوارشی، مانند سندرم روده تحریک پذیر {IBS}؛
- عفونت هلیکو باکتر پیلوری.
بیماری رفلاکس اسید معده {GERD}
تعداد بی شماری از مردم گه گاهی با سوزش معده مواجه می شوند. با وجود این، اگر علائم آن به طور مرتب ظاهر شوند، نشان می دهد که فرد به بیماری رفلاکس اسید معده {GERD} مبتلا شده است.
در انتهای مری دریچه ای عضلانی وجود دارد که مانع از برگشت اسید معده و ورود به داخل مری می شود. در مبتلایان به رفلاکس اسید معده این دریچه که با نام اسفنکتر پایینی مری شناخته می شود، بیش از حد در حالت آرامش قرار می گیرد.
در صورتی که فرد برای مدت زمانی طولانی دچار اسید زیاد معده شود و تحت درمان قرار نگیرد، اسید معده منجر به بروز مشکلات جدی مانند: مشکلات مری بارت و سرطان مری، مواجه خواهد شد. اغلب پزشکان برای درمان این گونه از بیماران از داروهای مهار کننده پروتون پمپ {PPIs} استفاده می کنند.
فردی که به طور مرتب به سوزش معده دچار می شود یا این که مدت زمان زیادی با آن درگیر است، باید حتما به مراکز درمانی مراجعه کند.
علائم ناشی از بیماری رفلاکس اسید معده با علائم ناشی از سوزش معده مشابه هستند؛ اما افراد ممکن است علائم دیگری مانند: گرفتگی صدا یا سینه، استفراغ کردن یا کم شدن وزن را هم مشاهده کنند.
خوراکی هایی که باعث سوزش معده می شوند
مصرف یک سری از خوراکی ها و نوشیدنی ها باعث تحریک علائم ناشی از سوزش معده می شود یا مری را آزار می دهد.
از آن جایی که بدن هر فردی عکس العمل متفاوتی در برابر خوراکی ها از خود نشان می دهد، حتما باید بعد از خوردن خوراکی های مختلف، علائم تان را زیر نظر بگیرید تا همان خوراکی که باعث بروز این عارضه شده را شناسایی کنید.
در قسمت زیر به خوراکی و نوشیدنی هایی اشاره کرده ایم که معمولا باعث بروز سوزش معده می شوند.
مواد غذایی حاوی ادویه
گروه اولی که معده را اذیت می کنند و باعث سوزش معده می شوند، خوراکی های ادویه دار هستند. فلفل تند حاوی نوعی ترکیب به نام کاپسایسین است که طبق مطالعات صورت گرفته، باعث تاخیر در تخلیه معده می شود و رفلاکس اسید معده را بیشتر می کند.
خوراکی های ادویه دار که در رستوان ها یا مغازه ها سرو می شود، اغلب حاوی پیاز و چربی هایی هستند که باعث سوزش معده می شوند.
توصیه می کنیم که غذاهای حاوی زردچوبه هندی و گرد فلفل را در خانه تهیه کنید و در عوض از ادویه های ملایم تر یا گیاهان تازه در غذاهای خود استفاده کنید. علاوه بر این، بعضی از افراد به ادویه کاری، شیر نارگیل اضافه می کنند تا از شدت اثرات آن کاسته شود.
مواد غذایی سرخ شده و چرب
متخصصان به این نکته اشاره می کنند که مصرف خوراکی های چرب و سرخ شدنی مدت زمان بیشتری برای هضم شدن نیاز دارند و میزان فشار وارده بر اسفنکتر مری را افزایش می دهند. در این حالت اسفنکتر باز می شود و اسید معده به سمت گلو حرکت می کند.
خوراکی هایی که باید از رژیم غذایی خود حذف کنید، عبارت اند از:
- سیب زمینی سرخ شده؛
- همبرگر، فست فود؛
- چاشنی های حجیم یا کرم دار، مانند مایونز؛
- بیکن، مرغ و سوسیس های سرخ شده؛
- چیپس سیب زمینی؛
- دونات؛
- شیرینی؛
- محصولات لبنی با میزان چربی بالا.
مواد غذایی با ماهیت اسیدی
براساس گفته های کالج آمریکایی «مطالعه معده و روده و بیماری های آن {ACG}»، خوراکی هایی که ماهیت اسیدی دارند، مانند: گوجه فرنگی و مرکبات، پوشش آسیب دیده مری را آزار می دهند.
توصیه می شود که میوه هایی که ماهیت اسیدی دارند، مانند: لیمو، پرتقال و گریپ فروت را کنار بگذارید و میوه های دیگر، مانند توت، هندوانه و خربزه و توت فرنگی، را جایگزین کنند. علاوه بر این، باید میزان مصرف آب پرتقال و دیگر مرکبات را هم کم کنید.
به جای این که از سس های گوجه فرنگی برای تهیه غذا استفاده کنید، می توانید از سس پستو یا روغن زیتون و گیاهان طبیعی و تازه استفاده کنید تا ماهیت اسیدی پاستا کمتر شود.
راه حل دیگری که پیش روی تان قرار دارد: مقداری جوش شیرین به سس های تهیه شده از گوجه فرنگی اضافه کنید تا ماهیت اسیدی گوجه فرنگی را خنثی کند.
نوشیدنی های کربنات دار
در نتیجه مصرف نوشابه های گازدار، اسفنکتر پایینی مری باز شده و فرد آروغ می زند. قند موجود در نوشیدنی در داخل شکم ور می آید و باعث نفخ و باد معده بیشتر می شود.
مصرف نوشیدنی های کربنات دار و قندی ممنوع است و باید در عوض آب آشامیدنی یا رقیق شده مصرف کنید.
گوشت
در مطالعه ای که به صورت آزمایشی در سل 2018 انجام شد، شرکت کنندگانی که پروتئین سبزیجات مصرف کرده بودند، در مقایسه با افرادی که گوشت مصرف کرده بودند، پس از صرف وعده غذایی یک ساعت کمتر دچار رفلاکس اسید معده شدند. براساس این مطالعه، چربی های اشباع شده و پروتئین حیوانی تاثیری منفی بر اسید گوارشی، هورمون ها و اسفنکتر مری می گذارند.
شما زمانی که گوشت های چرب یا گوشت های سرخ شده در چربی را مصرف می کنید، بیشتر علائم ناشی از سوزش معده را احساس می کنید. با این وجود، می توانید گوشت های باریک تر، مانند گوشت مرغ و بوقلمون، را در وعده غذایی خود جای دهید.
مشروبات الکلی
تحقیقات انجام شده در سال 2009 نشان داده است که نوشیدنی های حاوی الکل اسفنکتر پایینی مری را آرام کرده و ترشح اسید معده را تحریک می کنند. در این مطالعه مشخص شد که آبجو، شراب قرمز و سفید همگی باعث رفلاکس اسید معده می شوند.
بعضی از افراد تنها با یک بار مصرف نوشیدنی های حاوی الکل علائم رفلاکس اسید معده را در خود مشاهده می کنند؛ اما بعضی دیگر می توانند تا مدت ها به نوشیدن آن ها ادامه دهند. بهتر است برای خود محدوده ای مشخص کنید.
نعناع
مصرف روغن نعناع باعث آرام کردن اسفنکتر پایینی مری شده و باعث رفلاکس اسید معده و سوزش معده می شود. در مواقعی که پزشک روغن نعناع را برای تسکین علائم ناشی از IBS تجویز می کند، باعث می شود تا پوشش روده ای این گیاه به راحتی از مری عبور کند و وارد شکم شود؛ یعنی جایی که بدن آن را به ذرات کوچک تر تبدیل می کند.
با وجود این، باید مطمئن شوید که در چایی، شکلات و دهان شویه هایی که مصرف می کنید، نعناع وجود دارد یا خیر.
شکلات و قهوه
براساس گفته های کالج آمریکایی مطالعه معده و روده و بیماری های آن {ACG}، شکلات بروز سوزش معده را تحریک می کند. اگر علت سوزش معده تان این است، باید از خوردن این موارد امتناع کنید:
-شکلات تخته ای؛
-آب نبات شکلاتی؛
-نوشیدنی های حاوی شکلات، مانند: هات چاکلت، موچا و کاکائو.
مطالعات بر تاثیرات قهوه بر رفلاکس اسید معده نتایج جنجال برانگیزی را آشکار کرده است. ناشران مقاله سال 2015 توصیه می کنند که عوامل خاص، مانند: نوع قهوه که فرد مصرف می کند و خالی یا پر بودن شکم، بر تاثیرات مصرف قهوه تاثیر می گذارد. بنابراین باید علائم خود را زیر نظر داشته باشید تا ببینند می توانید قهوه مصرف کنید یا خیر.
راهکارهای موجود برای درمان سوزش معده
علاوه بر این که باید تغییراتی در رژیم غذایی تان ایجاد کنید، ممکن است نیاز باشد تا بعضی از راهکارهای پزشکی یا طبیعی را هم امتحان کنید تا علائم و نشانه های ناشی از سوزش معده تان کم شود.
راهکارهای پزشکی
افرادی که این مشکل را دارند، می توانند داروهای ضد اسید، مانند گاویسکون {Gaviscon} یا رنیس {Rennies}، را هم مصرف کنند. این داروها به تسکین سوزش معده کمک می کند.
گاهی اوقات پزشک داروهای مهار کننده پروتن پمپ {PPIs} مانند امپرازول {Prilosec} را نیز تجویز می کند. البته باید به این نکته توجه کنید که مصرف طولانی مدت این داروها با خطر عوارض جانبی همراه است.
مهار کننده های پروتن پمپ اسید معده را کم می کند و منجر به بروز عارضه ای به نام هیپوکلرو هیدرا ( کم شدن اسید معده) می شود. افرادی که به این بیماری دچار می شوند، میزان اسید معده شان برای انجام فرایندهای ضروری بدن کافی نیست.
هیپو کلریک اسید که در بدن تولید می شود، به جذب ویتامین و مواد معدنی ضروری کمک می کند و همین طور مانع از رشد بیش از حد باکتری ها در روده کوچک می شود.
براساس بعضی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، مصرف طولانی مدت داروهای مهار کننده پمپ پروتن باعث رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک می شود {SIBO}. در این صورت فرد با علائمی مانند: نفخ کردن، مدفوع چرب و کمبود ویتامین مواجه خواهد شد.
راهکارهای طبیعی
بعضی از مردم که دچار سوزش معده هستند ترجیح می دهند که راهکارهای خانگی را امتحان کنند.
مطالعه صورت گرفته در مورد سوزش معده در سال 2016، موثر بودن راهکارهای طبیعی حاوی برگ زیتون و عصاره انجیر هندی خاردار در برابر دارو نما را بررسی کرده است. این فرمول که به آن موکوسیو {Mucosave} می گویند، علائم را در افرادی که این محصول را برای 2 ماه استفاده کرده بودند، از بین برد. با این وجود، بایستی مطالعات گسترده تری در این زمینه انجام شود تا تاثیرات آن ها را تایید کند.
با توجه به بررسی صورت گرفته در سال 2018، راهکارهای خانگی، مانند زنجبیل، آلوئه ورا و زردچوبه، برای درمان مشکلات گوارشی مفید هستند. با وجود این، تاثیر این مواد بر روی سوزش معده به خوبی بررسی نشده است.
علاوه بر این، افرادی که از این عارضه رنج می برند با انجام راهکارهایی در خانه می توانند علائم و نشانه های خود را کم کنند. کالج آمریکایی مطالعه معده و روده و بیماری های آن {ACG} و «سازمان بین المللی اختلالات معده روده ای»، به افرادی که سوزش معده دارند، راهکارهای زیر را توصیه کرده است:
- وزن تان را متعادل نگه دارید؛
- سیگار را ترک کنید؛
- در شرایط فاقد استرس غذا بخورید؛
- 2 تا 3 ساعت قبل از خواب نباید چیزی خورد؛
- بعد از غذا خوردن تا یک مدت بنشینید؛
- بعد از غذا خوردن از انجام فعالیت های بدنی بپرهیزید؛
- اگر دو یا چند بار در هفته برای تسکین سوزش معده خود دارو مصرف می کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
مروری بر خوراکی های به وجود آورنده سوزش معده
از آن جایی که مصرف یک سری از نوشیدنی ها و مواد خوراکی بروز علائم سوزش معده را تحریک می کنند، حذف کردن این خوراکی ها از رژیم غذایی به پیشگیری از بروز این عارضه کمک می کند.
بدن افراد عکس العمل های متفاوتی نسبت به غذا نشان می دهند؛ اما خوراکی های ادویه دار و چرب، مشروبات حاوی الکل و کافئین به بروز علائم کمک می کنند.
بهتر است که تا چند ساعت قبل از خواب چیزی نخورید و در شرایط بدون استرس غذای تان را مصرف کنید. اگر عادت های قبلی خود را ترک و عادت های جدیدی را جایگزین آن کنید، (چند دقیقه بعد از غذا خوردن استراحت کنید و سیگار کشیدن را ترک کنید) تاثیر بسزایی در حل مشکل معده تان خواهد داشت.
اگر دو یا چند بار در هفته علائم و نشانه های ناشی از سوزش معده را در خود مشاهده می کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که ممکن است به بیماری رفلاکس اسید معده یا بیماری های مهم دیگری مبتلا شده باشید.
