درد لگن زنان، ناراحتی است که در پایین ترین قسمت تنه، ناحیه زیر شکم و بین استخوان های ران ایجاد می شود. درد لگن، دردی را که از خارج در ناحیه تناسلی (ولو) ایجاد می شود را شامل نمی شود. بسیاری از زنان این درد را گاهی در طول زندگی شان تجربه می کنن اما اگر درد بیش از 4 تا 6 ماه ادامه داشته باشد، مزمن در نظر گرفته می شود.
درد لگن می تواند یکی از علائم یک اختلال زنانه باشد. یعنی می تواند ناشی از یک اختلالی در سیستم تولید مثل زنان باشد.
درد ممکن است به طور سوزن سوزن شدن یا گرفتگی باشد (مانند گرفتگی های قاعدگی) که ممکن است بیاید و برود.
این مسئله می تواند ناگهانی و طاقت فرسا، کسل کننده و مداوم یا ترکیبی از همه باشد. درد ممکن است به تدریج افزایش یابد، که گاهی به صورت موج های افزایش و کاهش رخ می دهد. اغلب، درد لگن در چرخه هایی اتفاق می افتد که با چرخه قاعدگی هماهنگ هستند. به این معنا که درد ممکن است هر ماه درست قبل یا در طی دوره های قاعدگی یا در اواسط چرخه قاعدگی و هنگام آزاد شدن تخمک (هنگام تخمک گذاری) ایجاد شود.
ناحیه لگن ممکن است هنگام لمس احساس تحریک پذیری کند. بسته به علت، زنان ممکن است خونریزی یا ترشحات از واژن داشته باشند. این درد همچنین ممکن است همراه با تب، حالت تهوع، استفراغ، تعریق و یا سبکی سر باشد. با پزشک لاین همراه باشید و اگر سوالی دارید از بخش مشاوره آنلاین پزشکی ما با بهترین متخصصین زنان در ارتباط باشید.
علت درد لگن زنان
معمولاً عامل درد لگن یک اختلال جدی نیست. این درد اغلب مربوط به چرخه قاعدگی است. البته تعدادی از اختلال‌هایی که باعث درد لگن می شوند می توانند منجر به پریتونیت (التهاب و معمولاً عفونت حفره شکم) شوند که یک اختلال جدی است.
اختلالاتی كه مي توانند باعث درد لگن شوند عبارتند از:
اختلالات زنانه شامل آنهایی که اندام های تولید مثل(واژن، دهانه رحم، رحم، لوله های رحمی و تخمدان ها) را تحت تأثیر قرار می دهند.
اختلالاتی که روی سایر اندام های نزدیک لگن مانند مثانه، راست روده یا آپاندیس تأثیر می گذارد.
اختلالاتی كه اندامهاي نزديك و خارج لگن را تحت تأثير قرار می دهد، مانند ديواره شكم، روده، كليه ها، حالب ها يا قسمت تحتانی آئورت.
اغلب، پزشکان نمی توانند علت درد لگن را تشخیص دهند.
اختلالات زنانه
اختلالات زنانه ممکن است مربوط به چرخه قاعدگی باشد. شایعترین علل زنانه درد لگن شامل این موارد است:
گرفتگی های قاعدگی (دیسمنوره)
درد در وسط چرخه قاعدگی (mittelschmerz) که هنگام تخمک گذاری رخ می دهد
آندومتریوز (تکه هایی از بافت که به طور غیر طبیعی قرار گرفته اند و به طور معمول فقط در پوشش رحم قرار دارند)
فیبروم های موجود در رحم کن تومورهای غیرسرطانی متشکل از عضله و بافت فیبری هستند. اگر از بین بروند یا باعث خونریزی بیش از حد یا گرفتگی عضلات شوند، می توانند عامل درد لگن باشند. اکثر فیبروم های رحم درد ایجاد نمی کنند.
سایر اختلالات که باعث درد لگن می شوند
اختلالات دستگاه گوارش: گاستروآنتریت، یبوست، مجموعه چرک (آبسه) و تومورها(سرطانی یا غیر سرطانی) مانند سرطان روده بزرگ
اختلالات ادراری: عفونت (مانند سیستیت)، سنگ در مجاری ادراری (مانند سنگ کلیه) و التهاب مثانه بدون عفونت (مانند سیستیت بینابینی)
اختلالات اسکلتی عضلانی: جدا شدن استخوان های شرمگاه پس از زایمان نوزاد، فیبرومیالژیا و کشیدگی عضلات شکم
سایر اختلالات: آبسگی در لگن و آنوریسم آئورت شکمی(برآمدگی در دیواره قسمت تحتانی آئورت)
عوامل روانشناختی: به ویژه استرس و افسردگی، ممکن است در ایجاد هر نوع دردی، از جمله درد لگن، مشارکت داشته باشند. اما به خودی خود، به ندرت درد لگن ایجاد می کنند.
بسیاری از زنان مبتلا به درد مزمن لگن مورد آزار جسمی، روانی یا جنسی قرار گرفته اند. در چنین مواردی، عوامل روانی نیز ممکن است در ایجاد درد نقش داشته باشند.
ارزیابی درد لگن
هنگامی که یک زن دچار دردی جدید، ناگهانی و بسیار شدید در ناحیه تحتانی شکم یا لگن می شود، پزشکان باید به سرعت تصمیم بگیرند که آیا جراحی اضطراری مورد نیاز است یا خیر. اختلالاتی كه معمولاً نياز به جراحي فوري دارند شامل اين موارد است:
- آپاندیسیت؛
- حاملگی خارج رحمی پاره شده (حاملگی غیرطبیعی که در محل معمول خود یعنی رحم نیست)؛
- پیچ خوردن تخمدان (پیچ خوردگی لوله فالوپ)؛
- پارگی آبسه در لگن؛
- پارگی در روده؛
- آنوریسم آئورت شکمی.
پزشکان باردار بودن یا نبودن را در تمام دختران و زنانی که در سنین باروری باشند بررسی می کنند.
علائم هشدار دهنده
در زنان مبتلا به درد لگن، علائم خاصی باعث نگرانی می شود:
- سبکی سر؛
- از دست دادن ناگهانی هوشیاری هرچند کوتاه(غش یا سنکوپ)؛
- فشار خون بسیار پایین (شوک)؛
- خونریزی واژن پس از یائسگی؛
- تب یا لرز؛
- درد ناگهانی و شدید، به ویژه هنگامی که همراه با حالت تهوع، استفراغ، تعریق زیاد یا تحریک پذیری باشد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
زنانی که علائم هشدار دهنده را دارند باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند. با این حال، اگر تنها علامت هشدار دهنده خونریزی واژینال پس از یائسگی است، زنان وقت دارند تا طی یک هفته یا همین حدود به پزشک مراجعه کنند.
اگر زنان بدون علائم هشدار دهنده درد جدیدی دارند که مداوم است و بطور مداوم تشدید می شود، باید سریعا به پزشک مراجعه کنند. اگر در چنین مواردی درد جدید، مداوم نیست و بدتر هم نمی شود، باز هم باید به ملاقات پزشک بروند، اما تأخیر چند روزه در این موارد معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.
درد مکرر یا مزمن لگن در هر صورت نیاز است که توسط پزشک ارزیابی شود. گرفتگی های قاعدگی خفیف طبیعی هستند. گرفتگی های قاعدگی نیاز به ارزیابی ندارند مگر اینکه بسیار دردناک باشند.
کارهایی که دکتر انجام می دهد
پزشکان پس از اطمینان از عدم نیاز فرد به جراحی فوری، از فرد سوالاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی وی می پرسند. سپس پزشکان معاینه فیزیکی را انجام می دهند. در طی این معاینات پزشکان آزمایشات مورد نیاز در مراحل بعد و همچنین عامل ایجاد مشکل را پیدا می‌کنند.
پزشکان در مورد درد به اطلاعات زیر نیاز دارند:
- ناگهان شروع می شود یا تدریجی
- درد طاقت فرساست یا درونی و خفیف
- شدت آن چقدر است
- چه وقت هایی رخ می‌دهد در ارتباط با مواردی مثل چرخه قاعدگی، غذا خوردن، خوابیدن، مقاربت جنسی، فعالیت بدنی، دفع ادرار و حرکات روده
- این که آیا عوامل دیگری درد را تشدید یا تسکین می دهند
- از فرد در مورد علائم دیگر مانند خونریزی واژن، ترشحات و سبکی سر نیز سوال می شود.
- از فرد خواسته می شود بارداری های گذشته و دوره های قاعدگی را توصیف کند. پزشکان همچنین سوال می کنند که آیا فرد اختلالی داشته که باعث درد لگن شود و آیا جراحی شکم یا لگن داشته است.
- پزشکان ممکن است در مورد استرس، افسردگی و سایر عوامل روانشناختی نیز سوال کنند تا مشخص کنند که آیا این عوامل می توانند در درد نقش داشته باشند، به ویژه اگر درد مزمن باشد.
گروه هایی از علائم نشان دهنده نوعی اختلال خاص هستند. مثلا:
- تب و لرز عفونت را نشان می دهد.
- ترشحات واژن بیماری التهابی لگن را نشان می دهد.
- از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، یا تسکین یا بدتر شدن درد در هنگام دفع مدفوع، اختلال دستگاه گوارش را نشان می دهد.
- خونریزی واژینال یا گرفتگی قاعدگی، حاملگی خارج رحمی یا سقط احتمالی را نشان می دهد.
- گرفتگی های قاعدگی تنها پس از رد سایر علل جدی تر تشخیص داده می شود.
معاینه بدنی بر روی شکم و لگن متمرکز است. پزشکان به آرامی شکم را بررسی می کنند و معاینه لگن را انجام می دهند. این ارزیابی به پزشکان کمک می کند تا تشخیص دهند کدام اندام ها تحت تأثیر قرار گرفته و آیا عفونت وجود دارد یا خیر. غالباً، پزشکان از نظر وجود ناهنجاری ها راست روده را نیز بررسی می کنند.
آزمایشات
آزمایشات زیر به طور معمول انجام می شود:
آزمایش ادرار (آزمایش ادرار)
اگر زنان در سنین باروری هستند، آزمایش حاملگی-ادرار انجام می شود.
تجزیه و تحلیل ادرار یک آزمایش سریع است که می تواند بسیاری از دلایل عمده اختلالات لگن مانند عفونت مثانه یا سنگ های کلیه را بررسی کند.
برای آزمایش بارداری می توان از همان نمونه ادرار استفاده کرد. اگر بارداری زودهنگام باشد(کمتر از پنج هفته) و آزمایش ادرار منفی شود، آزمایش خون برای بارداری انجام می شود. آزمایش خون دقیق تر از آزمایش ادرار است.
اگر آزمایش حاملگی ادرار نشانگر بارداری زن باشد، سونوگرافی برای بررسی بارداری خارج رحمی انجام می شود. برای سونوگرافی، پزشکان از دستگاه سونوگرافی دستی استفاده می کنند که روی شکم یا داخل واژن قرار می گیرد. سونوگرافی لگن به دلایل زیادی انجام می شود. هر زمان که پزشکان فکر می کنند یک اختلال زنانه ممکن است دلیل بروز علائم اختلال لگن باشد و علائم به طور ناگهانی شروع شده، عود کرده یا شدید شوند، سونوگرافی لگن انجام می شود.
اگر نتایج سونوگرافی نامشخص باشد، آزمایشات دیگری مانند یک سری آزمایش خون یا لاپاراسکوپی برای رد بارداری خارج رحمی انجام می شود. برای آزمایش خون، پزشکان سطح هورمون تولید شده توسط جفت به نام گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) را اندازه گیری می کنند. اگر سطح hCG کم باشد، بارداری زود هنگام است و تشخیص آن توسط سونوگرافی ممکن نیست. اگر سطح آن بالا باشد و سونوگرافی بارداری را تشخیص ندهد، احتمال حاملگی خارج رحمی وجود دارد. برای لاپاراسکوپی، پزشکان یک برش کوچک درست در زیر ناف ایجاد می کنند و یک لوله مشاهده گر (لاپاراسکوپ) را وارد می کنند تا مستقیماً به دنبال حاملگی خارج رحمی یا سایر دلایل درد لگن باشند.
آزمایشات بستگی به دلیل احتمالی اختلالات و شک پزشکان دارد. آزمایشات ممکن است به صورت:
- معاینه و کشت نمونه های ادرار یا ترشحات برای بررسی وجود عفونت هایی که می توانند باعث درد لگن شوند
- سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از شکم و لگن برای بررسی وجود توده ها و تومورها
- اگر در آزمایش های ذکر شده علت مشخص نشود، لاپاراسکوپی انجام شود
درمان درد لگن
اگر اختلال ایجاد کننده درد لگن مشخص شود، در صورت امکان این اختلال درمان می شود.
مسکن نیز ممکن است نیاز باشد. در ابتدا، درد با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن تسکین می شود. زنانی که به یک نوع از NSAID واکنش خوبی نشان نمی دهند ممکن است به دیگری پاسخ دهند. اگر NSAID ها بی اثر باشند، سایر داروهای تسکین دهنده درد یا هیپنوتیزم ممکن است آزمایش شوند.
اگر درد عضلات را درگیر کند، استراحت، گرما یا فیزیوتراپی می تواند کمک کند.
به ندرت، هنگامی که زنان درد شدیدی دارند که علی رغم درمان های مختلف همچنان ادامه دارد، می توان هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) را انجام داد، اما ممکن است این کار نیز بی اثر باشد.
ملزومات برای زنان مسن
در زنان مسن، دلایل شایع درد لگن ممکن است متفاوت باشد زیرا برخی از اختلالات که باعث درد لگن می شوند با افزایش سن زنان، به ویژه پس از یائسگی، شیوع بیشتری می یابد. بدیهی است که اختلالات مربوط به دوره های قاعدگی دیگر علل احتمالی نیستند.
اختلالات شایع در زنان مسن شامل این موارد است:
- مشکلات مثانه، از جمله عفونت (سیستیت)؛
- یبوست؛
- افتادگی لگن؛
- بسیاری از سرطان های دستگاه تولید مثل، از جمله سرطان های پوشش رحم (سرطان آندومتر)، لوله های رحمی، تخمدان ها و واژن.
بعد از یائسگی، سطح استروژن کاهش می یابد و بسیاری از بافت ها از جمله استخوان، عضلات (مانند مثانه) و بافت های اطراف واژن و مجرای ادرار تضعیف می شوند. در نتیجه، شکستگی ها و عفونت های مثانه بیشتر اتفاق می افتند.
همچنین، این ضعیف شدن ممکن است به افتادگی اندام لگن کمک کند، که با افزایش سن زنان می تواند علائم ایجاد کند. در این اختلالات، بافت های ضعیف یا آسیب دیده در لگن دیگر نمی توانند رحم، واژن یا سایر اندام های لگن را در جای خود نگه دارند. در نتیجه، یک یا چند تا از این اندام ها ممکن است دچار افتادگی شوند.
همچنین زنان مسن بیشتر از داروهایی (به ویژه مواد افیونی) استفاده می کنند که احتمال یبوست های دردناک را افزایش می دهد.
در زنان مسن، بعد از یائسگی، پوشش واژن نازک و خشک می شود. این وضعیت (واژینیت آتروفیک نامیده می شود) می تواند رابطه جنسی را دردناک کند و زنان ممکن است این درد را با درد لگن اشتباه بگیرن و آن را به عنوان درد لگن توصیف کنند.
ارزیابی
این شیوه ارزیابی مشابه ارزیابی زنان جوان است، به جز اینکه پزشکان توجه ویژه ای به علائم اختلالات ادراری و دستگاه گوارش دارند. زنان مسن در صورت مشاهده موارد زیر باید سریعا به پزشک مراجعه کنند:
- به طور ناگهانی وزن یا اشتهایشان کاهش یافته
- به طور ناگهانی دچار سو هاضمه شده اند
- یک تغییر ناگهانی در حرکات روده داشته اند
پس از این، پزشک معاینه ای را انجام می دهد تا مطمئن شود عامل این موارد سرطان تخمدان یا آندومتر نیست.
برای بررسی نازک شدن پوشش واژن که امری مرتبط با سن است، پزشکان از فرد سوالاتی می کنند تا مشخص کنند که آیا او از نظر جنسی فعال است یا خیر. در این صورت، پزشکان ممکن است قطع رابطه جنسی را تا زمان کاهش علائم توصیه کنند. در مواردی ممکن است کرم استروژن نیز تجویز شود.
